Endoskopik ultrasonografi (EUS), sindirim sistemi hastalıklarını değerlendirmek için kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Bu yöntemde, ucunda hem kamera hem de ultrason probu bulunan özel bir endoskop cihazı sindirim kanalına (genellikle yemek borusu, mide veya rektum) yerleştirilir. Böylece hem iç yüzey görüntülenir hem de organların ve dokuların derin yapıları ultrason dalgalarıyla detaylı şekilde incelenebilir.
EUS sayesinde sindirim sistemi ve tüm komşu organları derinlemesine görüntülenebilmektedir. Arada; cilt, cilt altı yağ dokusu, bağırsak gazı olmadığı için normal ultrasona göre daha kaliteli bir görüntü elde edilir.
EUS, özellikle pankreas, safra yolları, mide duvarı, lenf bezleri ve tümörlerin değerlendirilmesinde büyük avantaj sağlar. Ayrıca gerekirse işlem sırasında doku örneği (biyopsi) de alınabilir. Bu yöntem hem tanı koymak hem de bazı müdahaleleri gerçekleştirmek açısından oldukça değerlidir.
Endoskopik Ultrasonografi Hangi Hastalıkların Teşhisinde Kullanılır?
Endoskopik ultrasonografi (EUS), birçok sindirim sistemi hastalığının teşhis ve değerlendirilmesinde kullanılır. MR görüntüleme yöntemiyle görülemeyen çok küçük safra kanalı taşları da en doğru şekilde bu yöntemle teşhis edilmektedir. Başlıca kullanıldığı hastalıklar şunlardır:
Pankreas hastalıkları: Pankreas kistleri, kitleleri, pankreatit ve pankreas kanseri tanısında oldukça etkilidir.
Safra yolları ve safra kesesi sorunları: Safra taşı, tıkanıklıklar ve tümörlerin değerlendirilmesinde kullanılır.
Mide ve yemek borusu tümörleri: Mide kanseri, yemek borusu kanseri ve bu bölgelerdeki kitlelerin evrelemesinde kullanılır.
Lenf bezi büyümeleri: Karın içindeki lenf nodlarının yapısını ve yayılımını incelemede faydalıdır.
İnce ve kalın bağırsak duvarı hastalıkları: Tümörler, submukozal (bağırsak duvarı altındaki) kitlelerin tanısında kullanılır.
Rektum kanseri: Kanserin yayılım derecesi ve çevre dokulara etkisini değerlendirmede önemlidir.
Ağrının nedenini araştırmak: Özellikle nedeni açıklanamayan karın ve göğüs ağrılarında tanısal amaçla tercih edilebilir.
Ayrıca EUS sırasında biyopsi alma imkânı da bulunduğundan, şüpheli dokuların kesin tanısı için önemli bir rol oynar.
Diğer Yöntemlere Göre Endoskopik Ultrasonografinin Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
- Pankreas, safra kesesi, safra yollarının hastalıklarını en duyarlı şekilde teşhis eder. Diğer görüntüleme tetkikleri ile görülemeyen küçük lezyonların tanınmasını sağlar.
- Yemek borusu, mide ve bağırsakların kendi duvarlarından kaynaklanan yağ bezesi, kas kaynaklı iyi veya kötü huylu hastalıkların tanısında diğer yöntemlere oranla üstündür.
- Sadece teşhis için değil, bazı durumlarda tedavi edici işlemlerde de kullanılmaktadır. Güvenilir şekilde biyopsi alma, tümör ve ağrı tedavisi yani sinir blokajı, pankreas kistlerinin boşaltılması gibi zor tedavi edici işlemler EUS sayesinde daha kolay uygulanmaktadır.
- Normal endoskopik yollardan safra yollarına ulaşılamayan durumlarda safra taşı ve tümörünün tedavisinde kullanılabilmektedir.
- Sindirim siteminin hemen hemen bütün tümörlerinde local evreleme yapabilme imkanı sağlar.
EUS İşlemi Öncesinde Hasta Ne Gibi Ön Hazırlıklar Yapmalıdır?
Hastaların işlem öncesinde aç kalması gereklidir. Eğer makat bölgesinden işlem yapılacaksa basit bağırsak temizliği yeterli olur. Genelde hafif uyutularak (sedasyon) yapılan konforlu bir yöntemdir.
Endoskopik Ultrasonografi İşlemi Nasıl Uygulanır?
Uygulama sırasında, ufak bir boru yardımıyla ağızdan mideye ve ince bağırsağa doğru ilernirken, bir ekrandan sindirim sistemi içinin görüntülerini izlenirken diğer bir ekrandan da ultrasonografi görüntüleri takip edilir. Herhangi bir şüpheli doku görülürse cihazın ucundaki kıskaç sayesinde iğne biyopsisi yapılarak bu doku alınabilmekte ve teşhis netleştirilip gerekli görülürse tedavi de gerçekleştirilebilmektedir.
Endoskopik Ultrasonografi İşleminden Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?
Endoskopik ultrasonografi, yapılan işleme göre genellikle 30-90 dakika arasında sürmektedir. İşlemden sonra hastalar 1-2 saat gözlemlenmekte, sorun yoksa aynı gün taburcu edilerek evine gönderilmektedir.